تحلیل نحوی- معنایی «منادا» در مخالف‎خوانی‎های حافظ

حافظ به دلیل انتقاد از اوضاع نابسامان زمانه، از شاعران مخالف‌خوانی محسوب می‌شود که با بهره‌گیری از امکانات زبانی، به دفاع از هنجارهای اخلاقی و اجتماعی پرداخته است. هدف این مقاله، بررسی و تحلیل نقش دستوری «منادا» در مخالف‎خوانی‏های اجتماعی حافظ است که با استفاده از شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی انجام گرفته است. نتیجۀ این تحقیق نشان می‌دهد که حافظ مهم‏ترین شگرد خود را در استفاده از منادا با ایجاد دو گروه: مناداهای محبوب و مناداهای منفور به کار بسته است؛ او ابتدا با استفاده از منادا موجب جلب توجه مخاطب می‎شود و سپس به کمک جمله‏های دارای نقش ترغیبی (امری، خبری، پرسشی، التزامی، شرطی و بازدارنده) که پس از منادا قرار می‎گیرند، به انتقال پیام و انگیزش مخاطب می‏پردازد؛ با توجه به اینکه جملات پس از منادا معمولاً حامل پیام مهمی از سوی گوینده هستند، حافظ نقش ترغیبی زبان را در این گونه از جملات که بیشتر دارای درون‌مایه‌های سیاسی- اجتماعی هستند، در خدمت مبارزۀ بی‎امان با ریا و ریاکاران قرار داده است.